Relatievorming

Liefde en zo 

Korte inhoud: Een boek met raadgeving, suggesties, tips over de thema’s liefde, anticonceptie en relaties. Vragen die behandeld worden zijn, ‘de eerste kennismaking, eerste keer seks, toekomstige schoonouders’. Het zijn gebeurtenissen die vaak voorkomend zijn bij (jong)volwassenen. Het is geschreven in toegankelijke taal en talrijk geïllustreerd (Steutel, 2020).

Doel: Leren hoe je kan omgaan met veel gestelde vragen over relaties, verliefdheid en veilig vrijen.

Te raadplegen via:  https://www.sensoa.be/materiaal/liefde-en-zo-boek  

---

Seks@relaties.kom deel 2: relaties 

Korte inhoud: Het werkboek zet aan tot nadenken over relaties van mensen met een beperking. Het boek bevat tips om het onderwerp ‘relaties en seksualiteit’ bespreekbaar te maken met iemand met een beperking. Er worden tientallen methodieken en handvatten beschreven in het boek om een gesprek aan te gaan over de thema’s seksualiteit, vriendschapsbanden onderhouden, emoties etc. (Conix, Claerhout, & Van Hoey, 2008).

Doel: Leren hoe je een gesprek aangaat met een persoon met een beperking over bovenstaande onderwerpen.

Te raadplegen via: Aanwezig in Tordale bibliotheek.  

---

De liefde en ik

Korte inhoud: informatief boek geschreven op een laagdrempelige en eenvoudige manier met daaraan verbonden een brief over de liefde. Er wordt weergegeven, hoe om te gaan met verliefdheid, relaties en intimiteit. Er zijn bijhorende lespakketten aan verbonden (van den Berg, 2016).

Doel: Op een laagdrempelige en eenvoudige manier leren over verliefdheid.

Te raadplegen via:  https://www.sensoa.be/materiaal/de-liefde-en-ik 

---

Seksuele voorlichting aan mensen met een verstandelijke handicap. De kunst van het verstaan

Korte inhoud: Beschrijft hoe seksuele vorming aangepakt kan worden op maat van personen met een verstandelijke beperking. Er wordt gebruik gemaakt van de hermeneutische cirkel om het verhaal van de persoon met een verstandelijke beperking in beeld te brengen. Het boek behandelt onder andere de emotionele ontwikkeling, lichaamsbeeld, weerbaarheid, relatievorming, masturbatie, verschillende geaardheden, et cetera (Bosch & Suykerbuyk, 2000).

Doel: Methodisch seksuele vorming aan de persoon met een verstandelijke beperking kunnen geven, op maat en over verschillende thema’s. 

Te raadplegen via: Aanwezig in Tordale bibliotheek.

---

Liefde & Seksualiteit (1ste editie)

Korte inhoud: Praktische gids over de thema’s liefde en seksualiteit. “Actuele, accurate informatie van deskundigen op het gebied van voortplanting, psychologie en seksuologie. Praktische tips om uw liefdesleven en relatie te verbeteren. Deskundig advies over seksuele gezondheid, inclusief gezinsplanning, onvruchtbaarheid en seksueel overdraagbare aandoeningen” (Roberts & Padgett-Yawn, 2000). Het boek is op maat van personen met een verstandelijke beperking. Er wordt veelal gebruik gemaakt van visualisaties. Er worden levensechte afbeeldingen gebruikt van een kussend koppel. In vergelijking met de bovenstaande boeken is dit geen werkboek, maar een theoretisch boek. Het kan gebruikt worden bij een voorlichting rond het thema ‘relaties en seksualiteit’ bij mensen met een verstandelijke beperking. Er worden echter geen methodieken aangereikt i.v.m. het geven van een vorming (Roberts & Padgett-Yawn, 2020).

Doel: Leren wat liefde is en wat seksualiteit inhoudt. 

Te raadplegen via: Aanwezig in Tordale bibliotheek.   

---

Zwijgen Is Zonde  

Korte inhoud: Het is een brochure/ boek met praktische instructies, tips om het thema ‘relaties en seksualiteit’ bespreekbaar te maken binnen uiteenlopende culturele en multireligieuze groepen jongeren. Heersende opvattingen binnen verschillende godsdiensten worden belicht. Thema’s zoals abortus, veilig vrijen, huwelijk (Ohlrichs & van der Vlugt, 2013).

Doel: Bespreekbaar maken van het thema ‘relaties en seksualiteit’ bij multiculturele en multireligieuze jongeren.  

Te raadplegen via: https://www.rutgers.nl/producten/zwijgen-zonde#:~:text=Het%20boekje%20Zwijgen%20is%20zonde,multiculturele%20en%20multireligieuze%20groepen%20jongeren.&text=Goede%20objectieve%20informatie%20en%20een,prettige%20en%20gelijkwaardige%20seksuele%20relaties.

---

Pubergids: Wat je wilt weten over de puberteit

Korte inhoud: In deze gids komen verschillende vragen aan bod die een jongere in de puberteit kan stellen. Zoals veranderingen in het lichaam, hoe omgaan met vlinders in de buik etc. Het boek is voor kinderen vanaf 10 jaar. Thema’s zoals menstruatie, relatievorming, lichaamsveranderingen, verliefdheid etc. komen aan bod. De brochure is kleurrijk en heeft veel visualisaties. Deze gids is voor jongens als meisjes (Padidar, 2018).

Doel: Jongeren leren over de puberteit aan de hand van video’s, afbeeldingen en informatieve tekstjes. 

Te raadplegen via: https://pubergids.rutgers.media/ 

Vrienden en vrijers 

Korte inhoud: Spel over vriendschap, relaties, het lichaam, seksualiteit en weerbaarheid. Ook onderwerpen zoals homoseksualiteit, seksualiteit met een andere persoon etc. Het bestaat uit verschillende afbeeldingen, hulpvragenkaarten en actiekaarten waarmee in gesprek kan worden gegaan. De kracht van de methode ligt in de kaarten met realistisch getekende afbeeldingen van menselijke situaties. De koffer is gebruiksvriendelijk. Vrienden en vrijers wordt gebruikt vanaf 16 jaar (Bureau Edubooks & Training, 2010).

Doel: Maakt de verschillende thema’s bespreekbaar bij de jongeren. Kijken welke kennis er al aanwezig is bij de jongeren en waarover er nog meer uitleg vereist is.

Te raadplegen via: Aanwezig in Tordale en https://www.sensoa.be/materiaal/vrienden-en-vrijers  

---

Mag ik van jou

Korte inhoud: Een spel vanaf 10 jaar met 3-6 spelers. Het spel kan gespeeld worden door jongeren met een verstandelijke beperking. Seksualiteit en intimiteit wordt op een toegankelijke manier bespreekbaar gemaakt. Het spel bestaat uit afbeeldingen die gebruikt kunnen worden als memoryspel, kwartetspel en praatkaarten. Thema’s die aan bod komen zijn lichaamsdelen, vriendschapsrelaties, masturbatie, hygiëne etc. (König, 2014). 

Doel: Speelse methodiek om seksualiteit en intimiteit bespreekbaar te maken op een laagdrempelige manier. Er worden verschillende thema’s aangehaald die bijdragen tot het uitbreiden van de kennis bij de jongeren.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/mag-ik-van-jou

---

Bloosdoos. Een spel waar je kleur van krijgt

Korte inhoud: Een spel voor jongeren van 12 tot 18 jaar met 3-15 spelers. Er wordt gepolst naar de mening van jongeren over de liefde, relaties, vriendschapsrelaties, seksualiteit, intimiteit en flirten. Het is een educatief spel met stellingen en vragen, waarbij jongeren hun emoties leren verwoorden (Rogge, 2018).

Doel: Leren een mening en gevoelens te verwoorden over verliefdheid, relaties en seksualiteit.  

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/bloosdoos-spel

---

Openhartig – sex talk 

Korte inhoud: Een spel vanaf 16 jaar. Het spel wordt gebruikt om seksualiteit bespreekbaar te maken. Het doosje bevat 103 vragen over het thema ‘relaties en seksualiteit’ (Moodzz, z.j.). 

Doel: Seksualiteit bespreekbaar maken.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/openhartig-sex-talk

---

Doe je mee? 

Korte inhoud: Een spel voor jongeren van 12 tot 18 jaar. Het bordspel is geschikt voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Al spelend wordt er gepraat over het deelnemen aan de samenleving en de levenskwaliteit. Het thema ‘relaties en gezondheid’ wordt ook bespreekbaar gemaakt (Stichting Zorgbelang & Identity Games, 2014).

Doel: Al spelend praten over de deelname aan de samenleving en de levenskwaliteit.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/doe-je-mee-spel   

---

Booost! 

Korte inhoud: Spel voor kinderen en jongeren van 11 tot 14 jaar. Het bordspel bevat verschillende thema’s die aan bod komen tijdens de puberteit, namelijk weerbaarheid, lichaamsveranderingen, aanzien van anderen, gedrag op het internet. Er wordt op een spelende wijze inzicht verworven en in gesprek gegaan over de verschillende thema’s. Er zijn opdrachtenkaarten, discussiekaarten en vraagkaarten die gebruikt worden tijdens het spel (Pimento, 2018).  

Doel: inzicht verwerven in verschillende thema’s rond relaties en seksualiteit.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/booost 

---

Puberkwartet  

Korte inhoud: Een spel vanaf 10 jaar met 3 tot 6 spelers. Het is de bedoeling om de meeste kwartetten te verzamelen. Thema’s die aan bod komen zijn, emoties, vriendschapsrelaties, liefdesverklaring, anticonceptie, weerbaarheid en seksueel overdraagbare aandoeningen etc. (Reitzema & van der Doef, 2007).

Doel: Via het spel verwerven de jongeren kennis over verschillende onderdelen van de puberteit, onder andere over het thema ‘relaties en seksualiteit’.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/puberkwartet

---

Boys R Us 

Korte inhoud: Het bordspel is voor jongens van 10 tot 16 jaar. Het spel kan maximum met 10 deelnemers worden gespeeld. Aan de hand van het bordspel kan er in gesprek gegaan worden over de thema’s relaties, intimiteit en seksualiteit. Het bord kent twee varianten, namelijk een voor jongens van 10 tot 13 jaar en een variant voor jongens vanaf 13 jaar. Het spel vergroot de kennis en reflectie van de jongens over de invloed van sociale media, invloed van vrienden, hoe te communiceren met meisjes, grenzen aangeven etc. (Rutgers & SOA AIDS Nederland, 2018).

Doel: In gesprek gaan, kennis verwerven en reflecteren over de thema’s relaties, intimiteit en seksualiteit.  

Te raadplegen via: http://shop.rutgerswpf.nl/webwinkel/boys-r-us/15237 

---

SeCZ TaLK 

Korte inhoud: Een bordspel voor jongeren van 12 tot 25 jaar met een beperking. Het spel kan gespeeld worden vanaf 3 tot 8 deelnemers. Aan de hand van het bordspel wordt er in gesprek gegaan over de thema’s relaties en seksualiteit’ en hoe zij dit kunnen beleven/ ervaren in hun specifieke situatie. Het spel bevat stellingen, vragen, rollenspelen/ opdrachten (Rutgers, 2013).

Doel: Kennis te verwerven bij de jongeren, in gesprek te gaan over de thema’s ‘relaties en seksualiteit’ en het aanleren van vaardigheden.

Te raadplegen via: http://shop.rutgerswpf.nl/webwinkel/zoekenspel-secz-talk/43313&page= 

---

Speluitleg stap voor stap 

Inhoud: Spel over relaties en seksualiteit met opdrachten, situatiekaarten, kennisvragen kaarten en stellingskaarten.

Doel: Op een speelse manier verschillende thema’s ontdekken met de jongeren.

Te raadplegen via:

Over boyz and girlz 

Korte inhoud: De film is ontworpen door 10 jongeren met een beperking. Er komen verschillende onderwerpen aan bod, namelijk het maatschappijbeeld op mensen met een beperking, hoe contacten te leggen met anderen, afhankelijkheid van anderen als persoon met een beperking en de nood aan concrete informatie over het thema ‘relaties en seksualiteit’. De film kan gebruikt worden in een individuele begeleiding of om de onderwerpen te bespreken in groep. De film kan bekeken worden met gebarentaal (Aditi, 2012).

Doel: Een gesprek aangaan rond het thema ‘relaties en seksualiteit’.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/over-boyz-and-girlz

---

Begrijp me goed! 

Korte inhoud: Gedifferentieerde misverstanden komen aan bod tussen jongeren bij het flirten met iemand, het daten met iemand, relaties aangaan en beëindigen. Het materiaal biedt de jongeren meer inzicht in eventuele oorzaken en gevolgen van miscommunicatie tussen jongeren (Rutgers, 2011).

Doel: Inzicht verwerven in misverstanden omtrent communicatie en hoe communicatie te verbeteren.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/begrijp-me-goed  

---

Lief lijf leven

Korte inhoud: Dit is een voorlichtingsfilm waarbij alle aspecten van seksualiteit worden toegelicht. Aspecten zoals het eigen lichaam, gevaren van het internet, weerbaarheid, seksueel misbruik, vriendschapsrelaties etc. De film is geschikt voor personen met een licht verstandelijke beperking (KlosTV, 2015). 

Doel: Seksuele voorlichting geven in videomateriaal voor jongeren.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/lief-lijf-leven  

---

Liefdesplein

Korte inhoud: Verschillende filmpjes over het thema ‘relaties en seksualiteit’. Er kan gezocht worden naargelang het onderwerp dat besproken wordt (Schooltv, 2012). 

Doel: Op een leuke en visuele manier worden verschillende thema’s aangebracht bij de jongeren. 

Te raadplegen via: https://schooltv.nl/programma/liefdesplein/ 

Goede minnaars: werkmap  

Korte inhoud: Werkmap om relaties en seksualiteit bespreekbaar te maken bij jongeren van 12 tot 17 jaar op een creatieve manier. De werkmap bestaat uit oefeningen i.v.m. kennis, spelvormen, rollenspelen etc. Thema’ s zoals verliefdheid, anticonceptie, internet en seksualiteit, iemand versieren komen aan bod (Frans, 2007). 

Doel: Op een creatieve manier het thema ‘relaties en seksualiteit’ bespreekbaar maken bij jongeren.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/goede-minnaars-werkmap  

---

Kriebels in je lijf 

Korte inhoud: Dit zijn aanvullende werkbladeren bij de werkmap ‘Goede Minnaars‘. Het pakket bevat oefeningen om te praten over de liefde, versieren, uiterlijk, verwachtingen in een relatie etc. (Degryse & Frans, 2010).

Doel: Op een creatieve manier het thema ‘relaties en seksualiteit’ bespreekbaar maken bij de jongeren.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/kriebels-je-lijf-aanvullend-lesmateriaal-bij-goede-minnaars  

---

Werkbundel seks@relaties.kom!

Korte inhoud: De werkbundel geeft de jongeren inzicht in verschillende thema’s rond relaties en seksualiteit. Het thema relatievorming is terug te vinden van pagina 27 tot pagina 74 (Conix, Claerhout, & Ryckaert, 2005). 

Doel: Interactief verschillende thema’s aanhalen en kennis uitbreiden. Aan de hand van de vragen vergroot het inzicht in zichzelf en de ander. Jongeren leren over hun eigen lichaam en relatievorming.

Te raadplegen via:

---

Van top tot teen

Korte inhoud: Het is een relationele en seksuele vorming voor jongeren met een verstandelijke beperking vanaf 16 jaar. De vorming bestaat uit afbeeldingen en tekeningen. Onderwerpen zoals anticonceptie, hygiëne, kinderwens, homoseksualiteit etc. komen aan bod. Bijkomend is er een handleiding met handvatten en didactiek (Bosch & Suykerbuyk, z.j.).  

Doel: Aan de hand van afbeeldingen en tekeningen worden onderwerpen besproken rond het thema ‘relaties en seksualiteit’.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/van-top-tot-teen

---

Seks@relaties.kom! Werkboek voor mensen met een verstandelijke beperking 2: Relaties  

Korte inhoud: Het is een werkboek voor personen met een verstandelijke beperking. Het boek zorgt voor een reflectie over relaties van personen met een beperking. Het boek geeft handvatten om als ouder, begeleider of vriend een gesprek aan te gaan over dit thema. Thema’s zoals emoties, seksualiteit in een relatie, vriendschapsrelaties en weerbaarheid worden besproken (Conix, Claerhout, & Ryckaert, 2008). 

Doel: Samen met de jongere werken aan het relationele en seksuele welzijn van de jongere.

Te raadplegen via: Aanwezig in Tordale bibliotheek.

---

Praten over seks: Werkmap (1ste editie)

Korte inhoud: De werkmap geeft jongeren uitleg over het thema ‘relaties en seksualiteit’. Onderwerpen zoals ‘het eigen lichaam’ tot geslachtsgemeenschap komen aan bod (Janssen & van Doorn, 2008).

Doel: Het bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit voor jongere met een verstandelijke beperking.

Te raadplegen via: Aanwezig in Tordale bibliotheek.

---

Deurtje open, deurtje dicht 

Korte inhoud: Het is een lespakket dat bedoeld is voor jongeren met een licht tot matige verstandelijke beperking vanaf 16 jaar. Het lespakket focust zich op relatievorming en weerbaarheid. Onderwerpen die aan bod komen zijn zelfvertrouwen, pesten, emoties, trots, seksuele imitatie etc. De rollen in de video’s worden geacteerd door mensen met een beperking (van Andel, 2005).

Doel: Leren werken aan sociale weerbaarheid en relatievorming.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/deurtje-open-deurtje-dicht 

---

Droom van een kind 

Korte inhoud: Ondersteunt begeleiders om in gesprek te gaan over emoties in verband met een kinderwens. Droom van een kind bestaat uit een boek met illustraties en een bijhorend boek met het verhaal erachter en richtvragen om het boek te verwerken (De Buysere & De Feyter, 2018). 

Doel: Praten over een kinderwens.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/droom-van-een-kind  

---

Vriendschap, relaties en seksualiteit: werkboek 

Korte inhoud: Een werkboek over emoties, de liefde, vriendschapsrelaties, zelfstandigheid, het eigen lichaam, lichaamsverzorging, menstruatie etc. Het werkboek is vanaf 12 jaar. Iedere jongere schrijft in zijn eigen werkboek. Het stappenplan in het werkboek helpt de begeleiding om de inhoud van de nabespreking op maat te maken van de jongeren (Humanitas DMH, 2016).

Doel: Op maat werken van elke jongere aan de hand van het bijhorende stappenplan. 

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/vriendschap-relaties-en-seksualiteit-werkboek  

---

Seks@relaties.kom!: Werkmap

Korte inhoud: Werkmap over diverse onderwerpen over het thema ‘relaties en seksualiteit’. Het werkboek bevat handvaten om over het thema te praten met jongeren (Conix, Claerhout, & Ryckaert, 2005).

Doel: Aan de hand van tekeningen en werkbladen op maat werken van elke jongere.

Te raadplegen via: Aanwezig in Tordale bibliotheek.

---

Relaties begeleiden (teaser) 

Korte inhoud: Helpt de begeleiding om met relatievorming om te gaan bij personen met een beperking. De presentatie bespreekt mogelijke thema’s die kunnen aan bod kunnen komen in een gesprek, de rol van de begeleider wordt besproken en enkele handvaten met bijkomende werkbladeren (Konekt, z.j.).

Doel: Het gesprek over relatievorming faciliteren.  

Te raadplegen via:

---

Wat wil ik met mijn lief doen? Waarom vind ik geen lief 

Korte inhoud: Invuloefeningen waarbij de jongeren bij elke afbeeldingen plaatsen wat ze met hun lief kunnen doen. Ze denken na wat ze allemaal samen kunnen doen en hoe ze hun lief beter kunnen leren kennen. Ook leren ze de betekenis kennen van wat een ‘lief’ is. Er zijn ook oefeningen te vinden waarbij ze redenen bedenken hoe het komt dat ze geen lief vinden.

Doel: Leren welke activiteiten je met je lief kan doen en hoe het komt dat je geen lief vindt.  

Te raadplegen via:

---

De relatiecirkels – vervolg 

Korte inhoud: Invuloefeningen om zicht te krijgen op verschillende relaties zoals met ouders, lief, goede vrienden, kennissen et cetera. Er wordt gekeken naar wat jongeren verstaan onder andere liefdesrelaties en vriendschapsrelaties.

Doel: Zelfreflectie bij jongeren teweegbrengen over verschillende soorten relaties die jongeren kunnen aangaan.

Te raadplegen via:

---

Bachelorproef Sexpert

Korte inhoud: In dit document vind je terug hoe je zelf een workshop kan maken rond het geven van relationele en seksuele vorming. Er komen allerlei onderwerpen aan bod, namelijk relaties, het eigen lichaam, diversiteit, etc. (Cleeren, Lauweryns, Van de Weghe, & Willaert, 2014).

Doel: Zelf een vorming geven rond relationele en seksuele vorming.

Te raadplegen via:

Kinderen, waar kies ik voor? 

Korte inhoud: Een koffer om een gesprek te starten over een kinderwens met personen met een verstandelijke beperking en hun context. De toolkit bevat een stellingspel, kwartet, boek over een zwangerschap etc. (Hodes, 2014).

Doel: Een gesprek aangaan over een kinderwens.

Te raadplegen via: https://www.sensoa.be/materiaal/kinderen-waar-kies-ik-voor